Veelgestelde vragen over Artificial Intelligence (AI) in Ons®

AI is technologie die taken kan uitvoeren waarvoor normaal gesproken menselijke intelligentie nodig is. Denk aan taal begrijpen, patronen herkennen, beslissingen nemen of leren van data. Volgens de AI Act is AI een machinegebaseerd systeem dat, met een bepaalde mate van autonomie, outputs kan genereren zoals voorspellingen, aanbevelingen of beslissingen, die van invloed kunnen zijn op fysieke of virtuele omgevingen.

De Europese AI-verordening, de AI Act, heeft als doel om te zorgen dat AI-systemen die organisaties binnen de EU gebruiken, veilig zijn en fundamentele rechten respecteren.

De AI Act in het Nederlands staat op deze pagina. 

De AI Act onderscheidt AI-systemen op basis van het risiconiveau dat ze vormen voor de rechten en veiligheid van mensen. De vier hoofdcategorieën zijn: onacceptabel risico (verboden), hoog risico, beperkt risico en minimaal risico. Daarnaast benoemt de AI Act 'General Purpose AI' als aparte categorie. Als tegenhanger van 'General Purpose AI' onderscheid het document ook 'Narrow AI'.

General Purpose AI: is een algemeen toepasbare vorm van kunstmatige intelligentie die een breed scala aan taken kan uitvoeren. Dit type AI kan worden geïntegreerd in verschillende systemen of toepassingen en vormt de basis voor veel AI-functionaliteiten, zoals het beantwoorden van vragen, het herkennen van patronen en het ondersteunen van besluitvorming. Generatieve AI is vaak óók een vorm van General Purpose AI. Denk aan het creëren van tekst, afbeeldingen, code of muziek. Deze AI wordt vaak ingezet voor creatieve of taalgebaseerde toepassingen. Voorbeelden van producten gebaseerd op generatieve AI zijn Copilot, ChatGPT en DALL·E.

Narrow AI: is kunstmatige intelligentie die is ontworpen om één specifieke taak of een beperkt aantal taken uit te voeren. Een dergelijk systeem is geoptimaliseerd voor een specifiek domein en kan niet buiten dat domein functioneren zonder herprogrammering of aanvullende training.

De Europese AI-verordening, de AI Act, heeft als doel om te zorgen dat AI-systemen die organisaties binnen de EU gebruiken, veilig zijn en fundamentele rechten respecteren. Binnen Nedap laten wij deze wetgeving onder andere tot uiting komen in ons AI beleid (AI Policy). We kunnen met AI alleen de positieve impact maken die we willen maken als we onze AI-systemen op een verantwoorde en ethische manier ontwikkelen en beschikbaar maken. Onze AI Policy voorziet in een proces waarmee we dit bewaken. Daarbij toetsen we nieuw te ontwikkelen of uit te breiden AI functionaliteit aan allerlei criteria, waaronder privacy, security, ethische standaarden en risico's. Ook maken we daarbij voor alle AI-functionaliteiten een afweging of, en welke, data door een externe AI-platformleverancier verwerkt moet worden om de functionaliteit te kunnen aanbieden.

Waar relevant en mogelijk passen we dataminimalisatie en de-identificatie toe. Verder hebben we afspraken met de genoemde externe AI-platformleveranciers zodat de data niet gebruikt wordt voor het trainen van de betreffende AI-modellen.

Raadpleeg voor meer informatie ook

• Waar gaat mijn data heen?
• Digitale Overheid

• Een pre-kwalificatie: beoordeling van doel, opzet en dataverwerking.
• Een finale beoordeling: voordat de functionaliteit in productie wordt genomen.

• Privacy: dataminimalisatie, de-identificatie en verwerking binnen de Europese Economische Ruimte (EER).
• Security: passende technische en organisatorische maatregelen, zoals encryptie, toegangsbeperkingen en auditlogs.
• Transparantie & uitlegbaarheid: gebruikers moeten kunnen begrijpen dat ze met AI interacteren en hoe resultaten tot stand komen.
• Ethiek & risico’s: aandacht voor onder andere bias, discriminatie, autonomie en maatschappelijke impact.

Beide partijen betreffen de inzet van General Purpose AI die voor meerdere doeleinden kan worden ingezet. Op onze roadmap is te lezen om welke toepassingen dit specifiek gaat. Daar beschrijven we ook welke toepassingen we onderzoeken als experiment, pilot of algehele uitrol.

Een zorgorganisatie kan niet kiezen tussen AI-platformleveranciers. Als zorgorganisatie bepaal je wel zelf welke AI-functionaliteiten die gebruikmaken van externe AI-platformleveranciers, wilt inschakelen. 

• Indien er een nieuwe AI-platformleverancier als subverwerker wordt toegevoegd, dan informeren we hier tijdig over. 
• De toepassing van deze AI-platformleveranciers binnen de Ons® Suite kan wisselen of gecombineerd per AI-functionaliteit. Per functionaliteit kunnen AI-platformleveranciers gecombineerd worden of gewisseld worden.
• De AI-toepassingen en -functionaliteiten in de Ons® Suite zijn nog in ontwikkeling. De externe AI-platformleveranciers worden nog niet ingezet voor deze functionaliteiten. Wanneer dit wel het geval is, delen we meer informatie over de werking van deze optionele functionaliteiten en de dataverwerking via een externe AI-leverancier. 

Neem voor uitgebreide toelichting de onderstaande vragen door.

Dat kan, maar is afhankelijk van de specifieke AI-functionaliteit. Zoals beschreven onder de vraag Hoe geven wij binnen Nedap invulling aan de Europese AI-verordering? hebben we een AI Policy ontwikkeld. Aan de hand van dat proces maken we voor alle AI-functionaliteit de afweging of, en welke, data door een externe AI-platformleverancier verwerkt moet worden om de functionaliteit te kunnen aanbieden. Waar relevant en mogelijk passen we dataminimalisatie en de-identificatie toe. Voor AI-functionaliteit die gebruik maakt van een externe AI-platformleverancier geldt dat de zorgorganisatie zelf een afweging kan maken om deze functionaliteit wel of niet in te schakelen.

Er wordt geen data verwerkt in de Verenigde Staten. Alle persoonsgegevens die in de context van onze AI-systemen door een subverwerker worden verwerkt, blijven in de Europese Economische Ruimte (EER), conform artikel 3.5 van de verwerkersovereenkomst. Deze en andere data wordt ook niet gebruikt om de AI-modellen van de betreffende leveranciers te trainen.

Nee, de informatie die naar de externe AI-platformleveranciers wordt verstuurd, wordt niet gebruikt om externe AI-modellen te trainen.

Voor elke AI-functionaliteit in Ons maken we aan de hand van onze AI Policy eerst een zorgvuldige afweging: welke gegevens zijn écht nodig om de functionaliteit goed te laten werken? Alleen die gegevens worden gebruikt. Als er persoonsgegevens nodig zijn, passen we altijd het principe van dataminimalisatie toe:

• We versturen gegevens alleen als dat strikt noodzakelijk is.
• We versturen persoonsgegevens alleen in de-identificatie-vorm.
• De gegevens worden beveiligd verstuurd via een versleutelde verbinding.
• Bij elke functionaliteit wordt vermeld welke gegevens verwerkt worden. Als een functionaliteit kan leiden tot het verwerken van herleidbare gegevens vermelden we dit ook. Elke functionaliteit vereist een expliciete opt-in, zoals beschreven in 'Komt er een aparte opt-in per productfunctionaliteit die gebruik maakt van deze subverwerkers?'.

Momenteel wordt er geen data bewaard bij de leverancier OpenAI Ireland Limited. De data wordt direct na verwerking verwijderd. In het kader van misbruikpreventie kúnnen AI-platformleveranciers in de toekomst wel (meta)data verzamelen, tenzij de toepassing door die betreffende AI-platformleverancier daarvan uitgesloten is. Hiervoor gebruikt OpenAI Ireland Limited de term Zero Data Retention (ZDR). De huidige AI-toepassingen, die we ontwikkelen en die gebruik gaan maken van OpenAI als AI-platformleverancier zijn door OpenAI Ireland Limited goedgekeurd voor ZDR.

Daarnaast streven we als Nedap in het kader van dataminimalisatie altijd naar zo min mogelijk data versturen naar een AI-platformleverancier.

Bij de AI-toepassingen die gebruik gaan maken van Microsoft Ireland Operations Limited als leverancier wordt data (in dit geval de prompts/input vanuit Ons® en de respons/output van de externe AI) 30 dagen bewaard bij deze externe leverancier in het kader van misbruikpreventie. Echter, er wordt geen data gebruikt om de externe AI-modellen te trainen.

We realiseren ons dat OpenAI en Microsoft oplossingen zijn die hun oorsprong hebben in de Verenigde Staten. Bij Nedap Ons® streven we ernaar om in de toekomst zoveel mogelijk gebruik te maken van Europese AI-oplossingen. We doen ook onderzoek naar Europese AI-aanbieders als alternatief voor Amerikaanse-oplossingen, met als doel meer autonomie, transparantie en aansluiting bij Europese wet- en regelgeving binnen onze suite te waarborgen. Op dit moment zijn de Europese opties nog niet voldoende volwassen en geschikt om ons optimaal te ondersteunen. Dat betekent niet dat we deze opties negeren. We volgen de ontwikkelingen op de voet en toetsen voortdurend de kwaliteit van deze oplossingen. Op die manier werken we actief toe naar een toekomst waarin we Europese alternatieven in onze suite kunnen integreren.

Heb je aanvullende vragen of wil je binnen de termijn van 30 dagen bezwaar maken tegen de inzet van subverzekers (externe AI-platformleveranciers in de Ons® Suite), neem dan contact op met Team Privacy & Security via het supportportaal. Graag horen wij wat de vragen zijn of wat de reden van eventueel bezwaar is.

Als er binnen de termijn geen bezwaar is gemaakt dan betekent dit dat de subverwerkers kunnen worden ingezet voor AI-functionaliteit in de Ons® Suite. 

De zorgorganisaties hebben een opt-in mogelijkheid bij het in gebruik nemen van AI-functionaliteiten die gebruikmaken van AI-platformleveranciers. Dit betekent dat de functionaliteiten expliciet aangezet moeten worden.

Ja, functionaliteiten die gebruik maken van deze subverwerkers zullen expliciet aangezet moeten worden. Bij elke opt-in geven we aan welke gegevens verwerkt worden. Indien je als zorgorganisatie bezwaar hebt tegen het gebruik van deze subverwerkers dan kan je er voor kiezen deze functionaliteit niet te gebruiken.

Dit proces is nog in ontwikkeling. We zoeken een passende oplossing waarbij de zorgorganisaties zelf beheer en controle hebben over deze kosten. Een mogelijke oplossing kan zijn om dit proces via Ons® Diensten te laten lopen. Zodra het proces is ingericht, ontvangen de zorgorganisaties hier per mail meer informatie over.

Het ontwikkelen van een eigen General Purpose AI-model, zoals een groot taalmodel, vereist enorme hoeveelheden data, rekenkracht, gespecialiseerde expertise én structurele investeringen op wereldschaal. Deze grote AI-modellen worden momenteel ontwikkeld door partijen zoals OpenAI, Google, Mistral, en Anthropic, die beschikken over de benodigde infrastructuur en schaal.

Wij kiezen er bewust voor om dit soort AI-modellen verantwoord en gericht toe te passen binnen de zorgcontext. Dit doen we met bestaande, hoogwaardige modellen van AI-platformleveranciers die we integreren in de Ons® Suite. Dit onder strikte voorwaarden, zoals verwerking binnen de EER en zonder dat data wordt opgeslagen of gebruikt voor training. Zo kunnen we sneller, veiliger en doelgerichter waarde toevoegen voor zorgorganisaties.

Informatie over nieuwe functionaliteiten wordt via de reguliere kanalen beschikbaar gesteld, zoals Ons® Aankondigingen, webinars, de ontwikkelplanning en/of per mail. Voor elke AI-functionaliteit die gebruikmaakt van een AI-platformleverancier maken we inzichtelijk welke data verwerkt gaat worden. Op deze manier kan een zorgorganisatie zelf besluiten of ze gebruik willen maken van de functionaliteit en deze aanvragen. Deze informatie wordt in een handleiding op het supportportaal beschikbaar gesteld.

Er bestaan verschillende vormen van AI met bijbehorende gradaties in complexiteit en kosten voor het ontwikkelen daarvan. Zie ook de vraag Waarom ontwikkelt Nedap zelf geen General Purpose AI-model? 

Nedap kiest ervoor om voor bepaalde AI-functionaliteiten kwalitatief hoogwaardige General Purpose AI-modellen van externe AI-platformleveranciers te gebruiken. Daarnaast ontwikkelt Nedap haar eigen AI-systemen voor situaties waarin dat passender is. Bij gebruik van externe leveranciers zijn andere voorwaarden van toepassing, maar alle AI-functionaliteiten zullen aan de hand van onze AI Policy getoetst worden.

Op dit moment zijn wij nog druk bezig met het bepalen van de toegevoegde waarde van verschillende AI-functionaliteiten voor de zorg. Op dit moment zien wij nog geen noodzaak dit als een verplichting te vereisen voor het gebruik van onze producten. De AI-toepassingen die gebruik maken van AI-platformleveranciers blijven dus optioneel. Momenteel wordt er dus ook geen AI ingezet op cliëntgegevens van organisaties.

Bij AI-functionaliteit die gebruik maakt van General Purpose AI modellen is het extra belangrijk om regelmatig te evalueren of de functionaliteit nog voldoet aan het beoogde doel. Hiervoor introduceren we zogenaamde LLM-observability systemen, die ons in staat stellen om de prestaties en kwaliteit van AI-functionaliteiten te monitoren.

Om AI verantwoord in te zetten, adviseren wij het volgende stappenplan:

1. Informeer jezelf
door bijvoorbeeld de overheidsbrede visie op generatieve AI te lezen of door de standaard vragenlijst van de IGJ te gaan over de eisen die organisaties zouden moeten stellen aan de inzet van (generatieve) AI. Bekijk ook op ons supportportaal de AI-documentatie en de beschikbare AI-functionaliteiten en wat dit betekent voor dataverwerking en privacy.
2. Evalueer intern door met betrokkenen binnen jullie organisatie (zoals privacy officer, security officer, Ons Coaches andere betrokkenen) te bespreken of de functionaliteiten toegevoegde waarde bieden en of de organisatie dit wil gaan inzetten.